ادامه احکام مدها

اقسام مد

«مد» با توجّه به نوع سبب و چگونگى قرار گرفتن حرف مدى و سبب مد در کنار یکدیگر، به اقسام مختلف تقسیم شده است که بدین شرح مى‏ باشد:

۱- اگر سبب مد همزه باشد، دو نوع مد را موجب مى گردد:

الف- مد متصل‏

اگر همزه به همراه حرف مدى در یک کلمه قرار گرفته باشد، موجب «مد متصل» مى‏شود. مانند: ساء- مریئا- لتنوء کشش این نوع مد، به مقدارهاى توسط، فوق توسط و طول جایز است.

ب- مد منفصل‏

هنگامى که همزه و حرف مدى در یک کلمه، جمع نباشند، یعنى حرف مدى در آخر کلمه اوّل، و همزه در ابتداى کلمه بعدى باشد، باعث «مد منفصل» مى‏ گردد. مانند: قالوا إنّا- إنّا أنزلناه- فى أیّام- به ان کشش «مد منفصل» در مراتب قصر، فوق قصر توسط و فوق توسط جایز مى ‏باشد.

تذکر ۱- در رابطه با واقع بودن حرف مد و سبب آن در یک کلمه، نحوه کتابت ملاک نیست، بلکه اصل کلمه مورد نظر است. لذا در کلمه «هؤلاء» با توجّه به این که «ها» یک کلمه و «اولاء» یک کلمه دیگر است، گرچه به صورت یک کلمه نوشته مى ‏شوند، مد بین آنها، مد منفصل شمرده مى‏ شود.

تذکر ۲- رعایت تناسب در مدهاى متصل و منفصل بسیار مهم و لازم است. یعنى قارى در تلاوت خود، باید همه مدهاى متصل را به یک اندازه، ومدهاى منفصل را نیز به مقدار واحد نگهدارد. ضمنا بهترین وجه در مدهاى متصل و منفصل، کشش هر دو نوع مد، به میزان توسط مى‏ باشد، که به نظر اکثر علماى تجوید ارجح است.

اگر سبب مد سکون باشد، باعث ایجاد دو نوع مد مى شود:

الف- مد لازم‏

اگر سبب مد، سکون لازم باشد، یعنى به خاطر وقف ایجاد نشده باشد و در رسم الخط قرآن به وسیله «جزم» یا «تشدید» مشخص شده باشد، موجب «مد لازم» مى ‏گردد. مانند: ءالان- ضالّین- ص- دابّة کشش مد لازم را به مقدار «طول» دانسته‏ اند.

ب- مد عارضى‏

هنگامى که سکون در آخر کلمه به خاطر وقف ایجاد شود موجب «مد عارضى» مى ‏گردد. مانند: رحیم- یعلمون- متابکشش مد عارضى را در مراتب «قصر»، «توسط» و «طول» جایز شمرده ‏اند.