موضع جوف

جوف در لغت به معنای درون-میان-بطن است.اجوف یعنی میان تهی.

در  اصطلاح تجوید به حجم و فضای خالی دستگاه تکلم گفته می شود.

این موضوع درواقع یک مخرج بیشتر ندارد،به عبارت دیگر خودش مخرج اول دستگاه تکلم محسوب می شود.

مخرج اول:محل خروج حروف مد

این حروف بدون تکیه به قسمت معینی از دستگاه تکلم در فضای دهان تولید و خارج می شوند.

حروف مد که به آنها حروف مدّولین نیز گفته می شود عبارت اند از:

الف مدی-واو مدی-یاء مدی

این سه حرف در کلمات اتُونی-اُوذینا و اَوتینا جمع آمده اند.

الف مدی:

صدایی است که از کشیده شدن فتحه حاصل می شود.

هنگام  تلفظ الف مدی تنه زبان به پایین و کمی عقب متمایل میشود و آرواره ی زیرین با کمی پایین آمدن به باز شدن دهان کمک میکند وبا کشش صوت الف مدی تولید می شود.اگر این حالت از لحاظ زمانی به نصف کاهش پیدا کند فتحه تولید می شود.

لذا در زبان عرب هیچ تفاوتی در تلفظ فتحه و الف مدی نیست مگر از لحاظ زمان کشش صوت!(تفاوت کمی)

تفاوت حالت ترقیق الف مدی با حالت تفخیم آن در این است که سطح زبان در حالت ترقیق نسبت به تفخیم آن از سقف فاصله ی کمتری دارد و در الف مفخم به کف دهان نزدیکتر می شود.ملاحظه میگردد که این صدا به مخرج حرف خاصی تکیه و تمایل ویژه ای ندارد که بتوان آن حرف را مادر الف مدی دانست و لذا الف مدی مطلقا جوفی است.

واو مدی:

عبارت است از واو ساکنه ماقبل مضموم

هنگام تلفظ واو مدی  جلوی زبان به پایین و عقب زبان به سوی کام بالا متمایل می شود،اگر  این حالت از لحاظ زمانی به نصف کاهش پیدا کند ضمه تولید می شود.پس:

در زبان عرب هیچ تفاوتی بین ضمه و واو مدی نیست مگر از لحاظ زمان کشش صوت!(تفاوت کمی)

در واو مدی،لب ها با گرد شدن به تکمیل صدای واو مدی کمک می کنند پس واو مدی صرفا با گرد شدن لب ها (اشمام)ایجاد نمی شود بلکه نقش زبان در تولید این صدا غیر قابل انکار است.

یاءمدی:

عبارت است از یاء ساکنه ماقبل مکسور

هنگام تلفظ یاء مدی تنه زبان به جلو وعقب زبان به پایین میل می کند.در این حالت تنه ی زبان کمترین فاصله را با سقف دهان دارد اما نه به حدی که هوای خروجی از میان آنها دچار سایش گردد.اگر در این حالت از لحاظ زمانی به نصف کاهش پیدا کند صدای کسره تولید می شود پس:

در زبان عرب هیچ تفاوتی بین کسره و یاء مدی نیست مگر از لحاظ کشش صوت(تفاوت کمی) 

یاء مدی و یاء ساکنه معمولی نیز در مسئله روان تر بودن صدا و عدم سایش هوا در یاء مدی متفاوت هستند.در یاء معمولی مخرج حرف کمی فشرده تر و هوا دارای سایش است.