تفسیر مالک یوم الدین

بیان مالک یوم الدین: فرق بین عبودیت عبد دربرابر مولی وعبودیت بندگان دربرابر خدا:عبودیت بندگان وموالی آنان تنهادربرابر آن چیزی صحیح است که موالی که موالی ازعبید خودمالکند وبآن مقدار ازاطاعت استحقاق دارد که ازشئون بنده اش مالک است مثلاواگربنده اش پسرزید است نمیتواند ازاوبخواهد پسر عمروشود این وضع عرفی است اماعبودیت بندگان نسبت به خدا وضع علیحده ایی دارد به خاطر اینکه مولای عرفی یک چیزازبنده خودرامالک بودوصدچیزرامالک نبودولی خدای تعالی مالکتیش علی الطلاق است وبنده او درمملوکیت تبعیض برنمیدارد که نصفش ملک خدا ونصف دیگرش ملک غیر خداباشد ویا پاره ایی ازتصرفات دربنده اش جایز باشدو وپاره تصرفات دیگر جایزنباشد هم چنان که در عبیدومولی عرفی نیز پاره ایی تصرفات مادراوجایز است که گفتی فلان کارمشروع راانجام بده وپاره ایی دیگر مانندکشتن بدون جرم آنان برای ماجایزنیست پس خدای تعالی مالک علی الطلاق وبدون قیدوشرطهاست .واین وجه تقدم مفعول در ایاک نعبد رامیرساند که نگفت نعبدک بلکه فرمود تورامیپرستیم یعنی غیرتورانمیپرستیم وازسوی دیگر قیدوشرطی برای عبادت نیاورده وآن رامطلق ذکر کرده یعنی مابه غیرازبندگیدتوشانی نداریم وتوهم غیرازپرستیده شدن شانی نداری .نکته دیگردرباب ملک، که وقتی جنابعالی به خانه زیدنگاه میکنی این نگاه توممکن است دوجورباشد یکی اینکه این خانه ایی است ازخانه ها وممکن است دراین نظرزیدرانبینی ولی اگر بدان جهت نگاه کنی که خانه زیداست دراین صورت ممکن نیست اززید غافل شوی وازآنجا که معلوم شد ماسوای خدابه جزمملوکیت کاری ندارند دیگر معنا ندارد که موجودی ازموجودات یاناحیه ایی ازنواحی ازوجود خداپوشیده ومحفوظ بماند واین دقیقا همین معنا است که اولم یکف بربک انه علی کل شی شهید(فصلت۵۴) آیا همین برای پرودگارتوبس نیست که برهمه چیز ناظروشاهد است